تاریخچه انجمن علوم خاک ایران

با توجه به اهمیت روز افزون علوم خاک در بهبود وضع جوامع بشری و نقش انجمن­های علمی به عنوان تشکل­های غیر دولتی و مردم­نهاد در توسعه علمی و اجرایی جامعه، انجمن علوم خاک ایران با هدف شناساندن همه جانبه این علوم و اعتلای کیفیت آن در زمینه‌های آموزشی، پژوهشی، و اجرایی تشکیل شده است. رسالت این انجمن، تلاش در گسترش علوم خاک در ابعاد نظری و عملی از طریق نشریات و رسانه­های جمعی، برگزاری همایش­های تخصصی و علمی، کارگاه های آموزشی، برنامه­های ترویجی برای عموم مردم، جلسات هم­اندیشی و مباحث کارشناسی با مسئولین و قانون­گذاران، در رابطه با اهمیت منابع خاک در تولید محصول و تامین امنیت غذایی، حفظ سلامت محیط زیست، استفاده بهینه از اراضی، و پایداری منابع، در راستای توسعه پایدار کشور می­باشد.

اهداف و برنامه­ های راهبردی انجمن علوم خاک ایران:

1. آگاهی بخشی به جامعه و افزایش اطلاعات عمومی اقشار مختلف مردم در مورد خاک.
2.  ترویج فرهنگ و روش های درست بهره برداری پایدار از خاک و جلوگیری از استفاده نا به جا و بی رویه از آن.
3.  پاسداری از منابع خاک کشور و حفاظت آن در برابر تخریب های فیزیکی، شیمیایی و زیستی.
4.  پیشبرد مرزهای دانش خاک با بهره گیری از کارشناسان علوم خاک کشور.
5.  تقویت موقعیت رسمی، سازمانی و تشکیلاتی علوم خاک در کشور و ارتقاء جایگاه کارشناسان مربوطه در جامعه.
6.  ایجاد هماهنگی و ارتباط بیشترکارشناسان علوم خاک کشور در زمینه های پژوهشی، آموزشی و اجرایی.
7.  تقویت ارتباطات بین المللی مؤسسات آموزشی، پژوهشی، و اجرایی مرتبط با خاک.
8.  افزایش همکاری کارشناسان علوم خاک کشور با سازمان های دولتی و دستگاه­های اجرایی.
9.  قانونمندکردن بهره برداری از خاک­های کشور از طریق ارتباط با دستگاه­های قانون­گذاری و پیگیری مستمر.

تاریخچه و فعالیت­های گذشته

انجمن علوم خاک ایران با نام انجمن گروه خاک شناسی از سال ۱۳۵۱ در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران (کرج) با هدف همبستگی بیشتر بین دانشجویان و اعضای آموزشی، بحث و تبادل نظر در مسائل آموزشی و همکاری در تشکیل کنفرانس ها و گردش های علمی با ۵ نفر اعضای هیأت مدیره و عضویت ۲۴ نفر مؤسس تشکیل، و اولین کنگره خاک­شناسی درهمان سال در دانشکده کشاورزی کرج برگزار گردید. این انجمن در سال ۱۳۵۳ تحت شماره ۱۶۱۴ با نام انجمن خاک شناسی به ثبت رسید. در سال  ۱۳۵۴، با تجدید انتخاب اعضای هیأت مدیره و رئیس انجمن و تداوم فعالیت­ها، دومین کنگره خاک­شناسی در دانشگاه شیراز برگزار شد. در دهه ۷۰-۱۳۶۰، انجمن فعالیت قابل توجهی نداشت. در سال ۱۳۷۱، با تلاش و پی‌گیری اساتید دانشگاه تهران و اعضای هیأت علمی مؤسسه تحقیقات خاک و آب با برگزاری سومین کنگره علوم خاک ایران در دانشکده کشاورزی کرج و تشکیل اولین هیأت مدیره دوره جدید با انتخاب ۵ نفر عضو اصلی و دو نفر عضو علی البدل، فعالیت دوباره انجمن آغاز و مقدمات تشکیل کنگره چهارم در اصفهان در سال ۱۳۷۳ فراهم گردید. از آن سال به بعد کنگره­های دوسالانه انجمن به­صورت منظم در مناطق مختلف کشور تشکیل گردیده است. در این گنگره­ها ضمن ارائه آخرین دست­آوردهای علمی و یافته های تحقیقاتی علوم خاک در ایران و جهان، با تشکیل مجمع سالانه آنجمن، فعالیت های هر دوره توسط هیأت مدیره تشریح گردیده و در زمان­های مقتضی با برگزاری انتخابات نسبت به تعیین اعضای جدید هیات مدیره اقدام گردیده است. بیانیه پایانی هرکنگره نیز باتوجه به مسائل مطروحه تدوین و به تصویب اعضا می­رسد که مشتمل بر توصیه‌های کارشناسی در مسائل مختلف علوم خاک بوده و برای پیگیری به سازمان های ذیربط ارسال می­گردد. جدول ۱ فهرست کنگره های علوم خاک ایران را نشان می­دهد.

جدول ۱ ـ کنگره‌های علوم خاک ایران از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۹۲

سال برگزاری	محل برگزاری	نام کنگره
۱۳۵۱	دانشکده کشاورزی کرج	اولین کنگره علوم خاک
۱۳۵۴	دانشگاه شیراز	دومین کنگره علوم خاک
۱۳۷۱	دانشکده کشاورزی کرج	سومین کنگره علوم خاک
۱۳۷۳	دانشگاه صنعتی اصفهان	چهارمین کنگره علوم خاک
۱۳۷۵	آموزشکده کشاورزی کرج	پنجمین کنگره علوم خاک
۱۳۷۸	دانشگاه فردوسی مشهد	ششمین کنگره علوم خاک
۱۳۸۰	دانشگاه شهرکرد	هفتمین کنگره علوم خاک
۱۳۸۲	دانشگاه گیلان	هشتمین کنگره علوم خاک
۱۳۸۴	مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری	نهمین کنگره علوم خاک
۱۳۸۶	پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران	دهمین کنگره علوم خاک
۱۳۸۸	دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان	یازدهمین کنگره علوم خاک
۱۳۹۰	دانشگاه تبریز	دوازدهمین کنگره علوم خاک
۱۳۹۲	دانشگاه اهواز	سیزدهمین کنگره علوم خاک

در سال ۱۳۸۱، پس از مذاکرات گسترده بین انجمن علوم خاک، گروه علوم خاک دانشگاه تهران، و موسسه تحقیقات خاک و آب، باتوجه به نیاز روزافزون توجه به جایگاه و اهمیت منابع خاک در جامعه و ضرورت تبیین هرچه بیشتر نقش خاک در اقتصاد، بهداشت، و محیط زیست کشور، و پیگیری ارتقاء جایگاه تشکیلاتی، تهیه زیرساخت­ها، و تقویت و بهبودسیاست­گزاری­های مربوط به منابع خاک، اولین همایش یک­روزه علوم خاک ایران در دانشگاه تهران با حضور بیش از ۷۰ نفر از پیش­کسوتان علوم خاک، مدیران گروه­های علوم خاک ونمایندگان دانشجویان ، مدیران موسسه تحقیقات خاک و آب، و سایر مراکز مربوطه تشکیل و مباحث مختلف مورد بررسی و کنکاش قرارگرفت. با توجه به رضایت و استقبال شرکت کنندگان در این جلسه، مقرر گردید که این همایش­ در سال­های آتی نیز برگزارگردد. در جدول ۲ فهرست همایش های برگزار شده در سال­های مختلف ارائه گردیده است.

جدول ۲ ـ همایش­های ملی علوم خاک ایران از سال ۱۳۸۱ تا ۱۳۹۲

زمان برگزاری	محل برگزاری	نام همایش
بهمن ۱۳۸۱	پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران	اولین همایش علوم خاک ایران
آبان ۱۳۸۳	دانشگاه صنعتی اصفهان	دومین همایش علوم خاک ایران
بهمن ۱۳۸۵	دانشگاه تربیت مدرس	سومین همایش علوم خاک ایران
بهمن ۱۳۸۶	پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران	چهارمین همایش علوم خاک ایران
بهمن ۱۳۸۷	پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران	پنجمین همایش علوم خاک ایران
اردیبهشت ۱۳۸۸	دانشگاه شهید چمران اهواز	ششمین همایش علوم خاک ایران
بهمن ۱۳۸۹	دانشگاه بوعلی سینا – همدان	هفتمین همایش علوم خاک ایران
اسفند ۱۳۹۰	دانشگاه شاهد	هشتمین همایش علوم خاک ایران
بهمن ۱۳۹۱	موسسه تحقیقات خاک و آب	نهمین همایش علوم خاک ایران
آذر ۱۳۹۲	دانشگاه تربیت مدرس	دهمین همایش علوم خاک ایران
اسفند ۱۳۹۳	پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران	یازدهمین همایش ملی علوم خاک ایران

در سال ۱۳۹۱، در روز ۱۵ آذر (مصادف با پنجم دسامبر) که از طرف اتحادیه بین­المللی علوم خاک به عنوان روزجهانی خاک تعیین گردیده است، مراسم بزرگداشتی توسط گروه علوم و مهندسی خاک دانشگاه تهران با همکاری انجمن علوم خاک در پردیس کشاورزی دانشگاه تهران برگزار گردید. در این مراسم معاونین وزارت کشاورزی و سایر مسئولین ذیربط به بحث در مورد اهمیت جایگاه خاک در جامعه پرداختند و از تمبر ویژه روز جهانی خاک در ایران رونمایی شد. مراسم مشابهی نیز در سال ۱۳۹۲ و هم­زمان با برگزاری دهمین همایش ملی سالانه در دانشگاه تربیت مدرس به اجرا در آمد. بزرگداشت این روز درسال­های آتی نیز در دستورکار انجمن علوم خاک ایران می­باشد.

از سال ۱۳۷۳، تدوین آگاهی­نامه انجمن به تصویب هیأت مدیره رسید و از آن زمان تا سال۱۳۹۲ جمعاً‌ ۳۶ شماره آگاهی نامه مشتمل بر اخبار و رویدادها، گزارش فعالیت­ها، معرفی واحدهای تحقیقاتی و خبرگان علوم خاک، تازه­های نشر، نحوه پذیرش اعضا، و سایر موارد ضروری انتشار یافته است.

از سال ۱۳۷۸ با پی‌گیری اعضای انجمن و همکاری مؤسسه تحقیقات خاک و آب، مجله علوم خاک و آب که قبلاً به صورت مجموعه مقالات بود با اخذ امتیاز و مجوز لازم از وزارت فرهنگ و آموزش عالی به صورت مشترک بین انجمن علوم خاک ایران و مؤسسه تحقیقات خاک و آب منتشر شد که در حال حاضر به عنوان مجله “پژوهش­های خاک” نامیده می­شود. تا کنون ……… جلد از این نشریه انتشار یافته است. از سال ۱۳۸۸ قراردادی بین انجمن علوم خاک ایران و دانشگاه کشاورزی گرگان جهت انتشار مجله علمی ـ پژوهشی با عنوان “مدیریت خاک و تولید پایدار” منعقد گردیده است. درسال ۱۳۹۲ نیز مجله علمی- پژوهشی جدیدی تحت عنوان “زیست­شناسی خاک” به جمع مجلات انجمن پیوست. انتشار قریب­الوقوع یک مجله علمی- پژوهشی به زبان انگلیسی و یک مجله علمی –پژوهشی فارسی نیز در دستورکار انجمن قرار گرفته است.

انجمن علوم خاک ایران عضو رسمی اتحادیه بین المللی علوم خاک می‌باشد. این انجمن درحال حاضر با تشکیل کارگروه روابط بین­الملل درنظر دارد فعالیت­ ها و ارتباطات خود در سطح جهانی را گسترش دهد.